Taith gerdded gylchol drwy stad hanesyddol Nannau ac ar hyd glan Llyn Cynwch
Mae gan yr ardal amrywiaeth wych o rinweddau. O gynefinoedd fel coetiroedd a dolydd i olygfeydd hudolus o gadwyni mynyddoedd Eryri. Bydd y llwybr yn mynd â chi drwy ran o stad Nannau sy’n dyddio’n ôl i’r 12fed ganrif ac sy’n llawn hanes diddorol.
Daw’r llwybr i ben ar lan Llyn Cynwch—cronfa ddŵr weithredol sy’n darparu dŵr i Ddolgellau.
Pam y llwybr hwn?
Mae’r llwybr yn cynnig digonedd o olygfannau er mwyn gweld rhai o fynyddoedd mwyaf trawiadol Eryri. I’r gogledd saif yr Wyddfa a’r Moelwynion ac i’r gorllewin saif y Rhinogydd. Mae Cader Idris, yr Aran a’r Arenig i’w gweld tua’r de a’r dwyrain.
Er bod y llwybr yn sefyll ar 800 troedfedd uwch lefel y môr, nid oes llawer o ddringo a disgyn ar hyd y llwybr. Gall fod yn opsiwn gwych ar gyfer gwibdaith anturus i’r teulu.
Ⓗ Hawlfraint y Goron a hawliau cronfa ddata Arolwg Ordnans AC0000825604. Mae defnydd o’r data yma’n amodol ar delerau ac amodau.
Mae Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri wedi categoreiddio’r llwybr hwn fel llwybr cymedrol. Mae’n addas ar gyfer pobl sydd â rhywfaint o brofiad cerdded cefn gwlad a lefel rhesymol o ffitrwydd. Bydd y tir yn cynnwys rhai llwybrau serth a bydd rhannau yn y cefn gwlad agored yn ddiwyneb. Mae esgidiau cerdded a dillad dal dŵr yn hanfodol.
Nid yw’r daith gerdded hon yn dilyn llwybr cyhoeddus. Mae caniatâd wedi bod i’r cyhoedd ddefnyddio’r llwybr hwn ger stad Nannau ers 1890 ar y ddealltwriaeth eu bod yn cadw at y cod cefn gwlad, yn dilyn y llwybr a nodir ac yn defnyddio’r fynedfa gywir. Cofiwch gadw cŵn ar dennyn.
Dechrau/Diwedd
Saith Groesffordd Car Park, Llanfachreth (SH 746 212)
Map Perthnasol
Arolwg Ordnans Explorer OL18 (Harlech, Porthmadog a’r Bala)
Cofiwch rhaid parcio mewn ardaloedd parcio dynodedig a pheidiwch byth â pharcio mewn llefydd sydd yn rhwystro mynediad i gaeau neu ardaloedd preswyl.
Maes parcio Saith Groesffordd, Llanfachreth (SH 746 212)
Gweld ar What 3 Words
Gweld ar Google Maps
Mae hefyd doiledau cyhoeddus yn y maes parcio hwn. Gwiriwch i weld pryd y maent ar agor.
Byddwch yn ddiogel a helpwch i warchod cefn gwlad trwy ddarllen y wybodaeth am ddiogelwch a dilyn y Cod Cefn Gwlad.
Abaty Cymer
Dafliad carreg o Lyn Cynwch, ger cymuned Llanelltyd, saif Abaty Cymer—abaty Sistersaidd a sefydlwyd ym 1198. Mae gan yr abaty gysylltiadau cryf â Thywysogion Cymru. Credir iddo gael ei sefydlu dan nawdd dau frawd, Gruffudd a Maredudd ap Cynan, wyrion Owain Gwynedd.
Stad Nannau
Ar yr ochr ddeheuol i Lyn Cynwch mae plasty stad Nannau.
Mae gan Nannau hanes hynod ddiddorol o gymeriadau eiconig Cymreig. Adeiladwyd y tŷ presennol, sydd bron i 750 troedfedd uwch lefel y môr, yn 1796 ac roedd yn gartref i’r teulu Vaughan, a oedd yn berchen ar y rhan fwyaf o dir yr ardal. Mae’n dŷ carreg trillawr o ddiwedd y 18fed ganrif a godwyd gyda blociau nadd o garreg lwyd tywyll leol. Nannau oedd y plas olaf i ymarfer yr hen draddodiad o noddi beirdd a thelynorion.
Glyndŵr ar Stad Nannau
Un o’r straeon enwocaf yn hanes Nannau a ddigwyddodd yn 1402 yn ystod gwrthryfel Owain Glyndŵr yn erbyn coron Lloegr. Cefnder Glyndŵr, Hywel Sele, oedd perchennog Nannau ar y pryd.
Yn ôl y chwedl, mae Hywel yn gwahodd ei gefnder i Nannau. Mae Glyndŵr yn derbyn y gwahoddiad ac, wedi cyrraedd y stad, yn cychwyn ar daith hela gyda Hywel.
Yn ystod yr helfa, mae Hywel yn gweld hydd. Mae’n tynnu ei fwa gan symud yn sydyn i anelu i gyfeiriad Glyndŵr. Fodd bynnag, gan adnabod ei gefnder fel cefnogwr Seisnig pybyr, roedd Glyndŵr wedi paratoi o flaen llaw. Roedd ganddo fest o bost cadwyn o dan ei ddillad a gwnaeth saeth Hywel ddim cymaint â thyllu croen Glyndŵr.
Tynnodd Glyndŵr ei gleddyf, lladdodd ei gefnder, a chuddiodd ei gorff mewn coeden dderwen wag.